ارت چیست؟
ارت چیست؟ ارت (earth) در لغت به معنی زمین و در اصطلاح ” سیستم اتصال زمین” می‌باشد.جهت جلوگیری از برق‌گرفتگی لازم است تا هر نوع جریان الکتریکی به زمین منتقل گردد.
این عمل توسط سیستم ارت و چاه ارت انجام می‌پذیرد.
سیستم ارت، در زمان اتصالی در مدار یا نشت جریان، از انسان و دستگاهها محافظت می‌نماید.یک مدار الکتریکی ممکن استبه دلایل مختلفی به زمین متصل شده باشد.
افزایش ایمنی
افزایش ایمنی و حفاظت در مدارهای قدرت، در صورت از بین رفتن عایقهادی‌ها ، جلوگیری از افزایش ولتاژ بین مدار و زمین و حفاظت از عایق های مدار ، جلوگیری از افزایشالکتریسیته ساکن در هنگام حمل مواد
قابل اشتعال یا تعمیر تجهیزات الکترونیکی ، ارت در برخی از انواعتلگراف‌ها و شبکه‌های انتقال زمین به‌تنهایی نقش یکی از هادی‌ها را ایفا می کند پو به‌عنوان مسیر بازگشت جریان به منبع مورداستفاده قرار میگیرد.در اندازه‌گیری مقادیر، از زمین به‌عنوان پتانسیل الکتریکی ثابت (مرجع صفر) استفاده می‌کنند که با توجه به اختلافپتانسیل هر نقطه از مدار از زمین،مقدارپتانسیل آن قسمت مشخص می‌گردد.
یک زمین الکتریکی باید از ظرفیت انتقال جریان مناسبی برخوردار باشد تا بتوان از آن به‌عنوان مبدأ صفر ولتاژ استفاده کرد.
چاه ارت :
امروزه در ساختمان سازی وجود قوانین و مقررات و لزوم استفاده از تجهیزات و وسایل خاص سبب می شود ایمنی یک ساختمان برقرار گردد به همین دلیل توجه به رعایت اصول و قواعد حفاظتی در ساختمان سازی واحد های صنعتی و خانگی امری ضروری است و باید به آن توجه شود در همین راستا یکی از المان های حفاظتی در ساختمان سازی وجود چاه ارت یا سیستم ارتینگ است که در برخی ساختمان ها که امکان حفاری وجود دارد برای ایمنی بیشتر برقی چاه ارت حفر می شود که این نوع چاه ها در ساختمان از حساسیت بالایی برخوردار هستند و باید لوازم و تجهیزات مربوط به آن با دقت انتخاب و خریداری شود.
چاه ارت چاله ای
چاه ارت چاله ای است که بصورت عمقی در زمین حفر کرده تا جایی که به رطوبت نسبی خاک رسیده و در داخل آناز صفحه مسی که توسط سیم مسی به صفحه جوش خورده استفاده کرده و صفحه را بصورت عمودی( به جهت بیشترین سطح تماس با خاک ) در چاه ارت قرار داده و اطراف صفحه از مواد بنتونیت پوشانده و سیم مسی را به بیرون چاه ارت کشیده و به تابلوی تست باکس برده و از آن جا به کلیه دستگاههای الکتریکی متصل می نمائیم.
انواع چاه ارت
انواع چاه ارت ۱- چاه ارت عمقی ۲- چاه ارت سطحی
چاه ارت عمقی
چاه ارت عمقی به طور معمول یک چاه با عمق زیاد حفاری میشود و سیستم ارتینگ پیاده سازی میشود.البته در این روش باید بتوان در اطراف سایت امکان حفاری چاه با اعماق زیاد را داشته باشیم .
چاه ارت سطحي
در چاه ارت سطحی زمانی که ما نمیتوانیم چاه با اعماق وسیع حفاری کنیم کاربرد دارد و معمولا تا عمق ۸۰ سانتیمتر قابل انجام است.
شرایط استفاده از چاه ارت سطحی و روش راه اندازی آناز نظر مکانی به مکان هایی که :
ـ حداقل فضایی باید در اطراف سایت وجود داشته باشد تا امکان اجرای چاه ارت سطحی ممکن باشد.
ـ از نظر ارتفاعی باید از سطح دریا پایین تر باشد.
ـ اطراف سایت دارای پستی و بلندی های کمی باشد.
ـ بین دکل و سایت تقریبا یک فاصله ی زیادی وجود داشته باشد.
هرچند که روش چاه ارت سطحی دارای مزایایی است اما اجرای ارت به روش های زیر دارای ارجحیت بیشتری است:
۱-ROD 2-RING ۳- پنجه اي (شعاعي)۴-مختلط ۵- حلزوني ۶- الكتروشيميايي ۷- شبكه اي در سايتهاي کامپیوتری زمين مناسب از دو بابت حائز اهميت مي‌باشد :
الف ـ حفاظت در مقابل صاعقه و اضافه ولتاژها
ب ـ هم پتانسيل بودن تجهيزات نصب‌شده در سايت و كاركرد صحيح آنها بخصوص تجهيزات ديجيتال و انتقال ديتا با توجه به بكارگيري تجهيزات کامپیوتری جديد لازم است به موضوع ارت و روش اجراي اصولي آن اهميت بيشتري داده شود تا در آينده از آسيب رسيدن به نيروي انساني و تجهيزات کامپیوتری پيشگيري شده و از عملكرد صحيح تجهيزات اطمينان داشته باشيم .
لزوم استفاده از سيستم ارت :
به منظور حفاظت افراد و دستگاهها ، اضافه ولتاژهاي توليد شده در بدنه كه باعث صدمه ديدن دستگاهها و افراد مي‌شود همچنين ولتاژهاي بسيار زياد و خطرناك ناشي از برخورد صاعقه با دكلهاي کامپیوتری را بايد در جايي خنثي نمائيم .
به همين منظور استفاده از سيستم ارت و حفاظت از تجهيزات بسيار لازم و ضروري است بعلاوه با افزايش استفاده از سيستمهاي ديجيتالي و حساس ، لزوم بازنگري در طراحي ، نصب و نگهداري سيستمهاي حفاظتي گراندينگ وجود دارد. به طور خلاصه اهداف بكارگيري سيستم ارتينگ يا گراندينگ عبارتند از :
الف ـ حفاظت و ايمني جان انسان
ب ـ حفاظت و ايمني وسايل و تجهيزات الكتريكي و الكترونيكي
ج ـ فراهم آوردن شرايط ايده‌ال جهت كار
د ـ جلوگيري از ولتاژ تماسي
ه ـ حذف ولتاژ اضافي
و ـ جلوگيري از ولتاژهاي ناخواسته و صاعقه
ز ـ اطمينان از قابليت كار الكتريكي
الف ـ انتخاب محل چاه ارت :
چاه ارت را بايد در جاهايي كه پايين‌ترين سطح را داشته و احتمال دسترسي به رطوبت حتي الامكان در عمق كمتري وجود داشته باشد و يا در نقاطي كه بيشتر در معرض رطوبت و آب قرار دارند مانند زمينهاي چمن ، باغچه‌ها و فضاهاي سبز حفر نمود.
ب- عمق چاه :
با توجه به مقاومت مخصوص زمين ، عمق چاه از حداقل ۴ متر تا ۸ متر و قطرآن حدودا ۸۰ سانتيمتر مي تواند باشد.
در زمين هايي كه با توجه به نوع خاك داراي مقاومت مخصوص كمتري هستند مانند خاكهاي كشاورزي و رسي عمق مورد نياز براي حفاري كمتر بوده و در زمينهاي شني و سنگلاخي كه داراي مقاومت مخصوص بالاتري هستند نياز به حفر چاه با عمق بيشتر مي باشد. براي اندازه گيري مقاومت مخصوص خاك از دستگاههاي خاصاستفاده مي گردد. در صورتي كه تا عمق ۴ متر به رطوبت نرسيديم و احتمال بدهيم در عمق بيشتر از ۶ متر به رطوبت نخواهيم رسيد نيازي نيست چاه را بيشتر از ۶ متر حفر كنيم . بطور كلي عمق ۶ متر و قطرحدود ۸۰ سانتيمتر براي حفر چاه پيشنهاد مي گردد. محدوده مقاومت مخصوص چند نوع خاك در جدول زير آمده است.
| نوع خاك | مقاومت مخصوص زمين ( اهم متر ) |
| باغچه‌اي | ۵ الي ۵۰ |
| رسي | ۸ الي ۵۰ |
| مخلوط رسي ، ماسه‌اي و شني | ۲۵ الي ۴۰ |
| شن و ماسه | ۶۰ الي ۱۰۰ |
| سنگلاخي و سنگي | ۲۰۰ الي ۱۰۰۰۰ |
د – اتصال سيم به صفحه مسي :
اتصال سيم به صفحه مسي بسيار مهم مي باشد و هرگز و در هيچ شرايطي نبايد اين اتصال تنها با استفادهاز بست ، دوختن سيم به صفحه و يا … برقرار گردد.بلكه حتما بايد سيم به صفحه جوش داده
شود و براياستحكام بيشتر با استفاده از ۲ عدد بست سيم به صفحه بسته شده و محكم گردد،براي جوش دادن قطعات مسي به يكديگر از جوش برنج يا نقره استفاده شود و در صورت عدم دسترسيبه
اين نوع جوش از جوش (Cad weld) استفاده گردد .
ه – حفر چاه ارت :
با توجه به شرايط جغرافيايي منطقه چاهي با عمق مناسب و در مكان مناسب (با توجه با راهنماي انتخاب محل چاه ارت ) حفر گردد. شياري به عمق ۶۰سانتيمتر از چاه تا پاي دكل براي مسير سيم چاه ارت تا برقگير روي دكل همچنين براي سيم ارت داخل ساختمان حفر نمائيد. در صورتي كه مسير ۲ سيم مشترك باشد بهتر است مسير دو سيم ايزوله گردند. همينطور مسير سيمها بايد كوتاهترين مسير بوده و سيم ميله برقگير و ارت حتي الامكان مستقيم و بدون پيچ و خم باشد و نبايستي خمهاي تند داشته باشد و در صورت نياز به خم زدن سيم در طول بيش از ۵۰ سانتيمتر انجام گردد.
پر نمودن چاه ارت :
۱- حدود ۲۰ ليتر محلول آب و نمك تهيه و كف چاه ميريزيم بطوريكه تمام كف چاه را در برگيرد بعد از ۲۴ ساعت مراحل زير را انجام مي دهيم.
۲-به ارتفاع ۲۰ سانتيمتر از ته چاه را با خاك رس و يا خاك نرم پر مينمائيم.
۳- به مقدار لازم (حدود ۴۵۰كيلو گرم معادل ۱۵ كيسه ۳۰ كيلو گرمي)بنتونيت را با آب مخلوط كرده و بصورت دوغاب در مياوريم و مخلوط حاصل
را به ارتفاع ۲۰ سانتيمتر از كف چاه ميريزيم هر چه مخلوط حاصل غليظ تر باشد كيفيت كار بهتر خواهد بود.
۴-صفحه مسي را به ۲ سيم مسي نمره ۵۰ جوش ميدهيم اين سيمها يكي به ميله برقگير روي دكل و ديگري به شينه داخل ساختمان خواهد
رفت بنابراين طول سيم ها را متناسب با طول مسير انتخاب مي نمائيم.
۵- صفحه مسي را بطور عمودي در مركز چاه قرار مي دهيم
۶- اطراف صفحه مسي را با دوغاب تهيه شده تا بالاي صفحه پر مي نمائيم
۷- لوله پليكاي سوراخ شده را بطور مورب در مركز چاه و در بالاي صفحه مسي قرار مي دهيم و داخل لوله پليكا را شن ميريزيم تا ۵۰ سانتيمتر
از چاه را براي نفوذ آب باران و آبهاي سطحي به داخل چاه با شن و سنگريزه پر مي نمائيم .
روئ چاه مخصوصا در مواقعي كه از لوله پوليكا استفاده
نمي گردد نبايد آسفالت شده و يا با سيمان پر گردد.
۱۰-داخل شيار هاي حفاري شده را با خاك سرند شده كشاورزي يا خاك نرم معمولي و يا خاك معمولي مخلوط با بنتونيت پر نمائيد .
مصالح مورد نياز
مصالح مورد نياز و مشخصات آن براي اجراي چاه در جدول زير آمده است.
صفحه مسی مورد استفاده درچاه
سیم مسی رشته ای
سیم ارت نمره ۳۵
کابلشو جهت اتصال سیستم ارت به شینه
لوله پلی اتیلن محوطه و محل تردد
باکس ارت به همراه شینه برای اتصال دستگاه ها
جوش کدولد برای اتصال سیم به صفحه
بنتونیت اکتیو برای پر کردن چاه
پودر کاهنده برای پرکردن چاه
صفحه مسی:
صفحه مسي به ابعاد ۵/.*۴۰*۴۰ سانتيمتر براي مناطق شمالي كشور و ۵/۰*۵۰*۵۰ سانتيمتر براي مناطق نيمه خشك مانند تهران و ۵/۰*۷۰*۷۰ سانتيمتر براي مناطق كويري استفاده شده باشد .
از صفحه مسي با ضخامت ۳ يا ۴ ميليمتر نيز مي توان استفاده نمود. چاه ارت شامل يك صفحه مسي (اندازه اين صفحه قابل محاسبه است) كه بايستي در ته چاه قرار گيرد و بوسيله يك سيم هادي (معمولا از جنس و انداز هادي مياني )با اتصالات مخصوص به هادي مياني متصل گردد .براي اتصال صفحه مسي به هادي از جوش مسی يا جوش يوني استفاده مي گردد و معمولا بصورت عمودي صفحهمسي داخل چاه قرار داده شده و اطراف آن با مواد كاهنده اهم مانند مخلوط زغال و نمك يا مواد شيميايي مانند بنتونيت و…پر مي گردد معمولا حدود ۱۰سانتي متر از زيرصفحه مسی تا ۲۰سانتي متر بالاي صفحه مسی بايستي با اين مواد پر شوند وبقيه چاه با خاك رس يا درصورت خوب بودن خاك منطقه (سنگلاخي نبودن و شن ريزه كمتر داشتن ) با خاك استخراج شده پر مي گردد
انواع صفحه مسی ارت
۱-صفحه مسی باهنر ۲- صفحه مسی شرکتی (ذوبی) ۳- صفحه روکش
صفحه مسی باهنر : دارای خلوص ۹۹٫۹ درصد می باشد و در ابعاد ۵۰*۵۰ و *۶۶*۶۶ و ۶۶*۵۰ و ۶۶*۱۰۰ می باشد
صفحه مسی ذوبی : دارای خلوص ۷۰ درصد می باشد و در ابعاد ۳۰*۳۰ و ۴۰*۴۰ و ۵۰*۵۰ و ۶۰*۶۰ و ۷۰*۷۰ می باشد
صفحه رو کش مسی : مغز صفحه ازجنس فولاد و سطح روی صفحه از جنس مس با ضخامت حدودا ۱۰۰ تا ۲۰۰ میکرون می باشد
و همچنین صفحه های ارت روکش مسی دارای ابعاد ۳۰*۳۰ و ۴۰*۴۰ و ۵۰*۵۰ و ۶۰*۶۰ و ۷۰*۷۰ می باشد.
سیم مسی :
سیم های لوخ مسی مطابق استاندارد با خلوص بالای ۹۹ درصد بوده و در سایزهای۱۶،۲۵،۳۵،۵۰،۷۰،۹۰،۱۲۰،۱۵۰،۱۸۵،۲۴۰ قابل ارئه می باشد .این سیم ها در متراژ پائین به صورت کلاف ودر متراژ بیشتر به صورت قرقره ارئه می شود. برای مثال سیم ارت نمره ۳۵
سیم ارت نمره ۳۵ :
سیم ارت نمره ۳۵ تشکیل شده از هفت رشته سیم مسی نازک به هم تابیده شده است که وزن یک متر از این سیم به ۳۱۵ گرم می رسد و می تواند با داشتن مس با خلوص ۹۹٫۹ درصد به عنوان هادی ارت مورد استفاده قرار گیرد که در دسته لوازم چاه ارت قرار دارد.
در این حالت باید بعد از حفر گودال سیم مسی به صفحه ارت جوش داده شود تا اتصال محکمی برقرار گردد و سپس این صفحه داخل گودال قرار می گیرد.
سیم مسی رسانای الکتریکی با قدرت بالایی است که در تماس با خاک می تواند جریان برق اضافه را از دستگاه های الکترونیکی گرفته و به زمین منتقل کند.
در صورتی که بخواهیم از سیم مسی نمره ۳۵ به عنوان هادی ارت استفاده نماییم باید توجه شود که این سیم باید با اتصالی محکم به صفحه مسی وصل شود زیرا در یک ساختمان وجود سیستم ارت از آن جهت ضروری است که خطر برق گرفتگی برای افراد ایجاد نشود و دستگاه های الکترونیکی آسیب نبینند.
هادی یا سیم ارت :
دسته ی اول: هادی هایی که در زیر زمین و در تماس با خاک قرار می گیرند
دسته ی دوم: هادی هایی که روی زمین قرار گرفته و با خاک تماس ندارند
نخست این که هادی ارت در زیر خاک نیاز به روکش نداشته و لخت بودن آن موجب تماس بیش تر با خاک و کاهش مقاومت کلی شبکه ی ارت می شود؛ و دیگر این که در زیر خاک به علت دخالت عوامل خورنده
از قبیل رطوبت و املاح خاک، عمر هادی ارت کوتاه شده و زودتر از بین خواهد رفت.
مسأله ی خوردگی به ویژه در هنگام تشکیل پیل های گالوانیک بسیار جدی و خطرناک می شود. در این وضعیت، در اندک زمانی هادی ارت نابود خواهد شد.
هادی ارت می تواند به صورت سیم یا تسمه بوده و از جنس مس یا فولاد گالوانیزه ساخته شود.
بدیهی ست هادی و الکترود ارت می باید هم جنس باشند تا از تشکیل پیل و گالوانیک و خوردگی های ناشی از آن جلوگیری شود. شایان ذکر است که متأسفانه در حال حاضر سیم هایM.R.M), ۰۴.۰۱.۰۹ ۲۱:۳۳) مس آلیاژی که در اصل برای استفاده در خطوط هوایی برق ساخته شده اند، به جای سیم مسی خالص در چاه های ارت به کار بُرده می شوند که این عمل اشتباه، دوام هادی ارت را تحت تأثیر قرار داده و از عمر آن می کاهد
در صورتی که بنتونیت موجود، پودری و نرم باشد، نباید آن را روی سطح آب داخل چاه ریخت و لازم است یک بشکه یا سطل مناسب تهیه کرد و آب و پودر موجود را در آن مخلوط نمود تا به صورت دوغابی یکنواخت در آید.
سپس الکترود را مانند قبل آویزان نموده و چاه را تا ارتفاع لازم با دوغاب آماده شده پُر می کنیم.
کابلشو (کابلشو تجهیزی کوچک با تاثیری بزرگ)
کابلشو پلی بین هادی کابل و محل اتصال است و می بایست ظرفیت جرانی مطابق با هادی کابل را داشته باشد جنس کابلشو برای کابل های مس قلع و برای کابل های آلمینیومی از لوله آلمینیوم می باشد.کابلشو بر اساس مقطع سیم در اندازه های مختلف وجود دارد رو هر کابلشو علائم زیر هک شده است که عبارتند ازمقطع هادی مناسب برای کابلشو قطر سوراخ متناسب با پیچ علامت اختصاری شرکت سازندهکابلشو از لحاظ اتصال ۳ نوع است که :
پرسی
لحیمی
پیچی
لوله پلی اتیلن:
لوله پلی اتیلن ۱۰ اتمسفر برای پوشش عایق بر روی سیم در محوطه و محل تردد قرار میگیرد.
باکس ارت:
باکس ارت شامل جعبه های می باشد به وبه منظور تست و اندازه گیری مقاومت الکتریکی زمین به کار می رود که در نوع رو کا دیواری و دفنی(حوضه تست ارت ) مورد اجراء قرار می گیرد که در ابعاد ۲۵*۱۵ واز جنس ورق گالوانیزه با رنگ الکترو استاتیک می باشد .ارتفاع نصب باک ارت طبق استاندارد NFCبه اندازه ۱/۵ متر بالا تر از کف تمام شده می باشد.
جوش کدولد:
جوش احتراقی (کدولد) نوعی جوش است که برای اتصال سیم مسی به صفحه یا تسمه به میله مورد استفاده قرار می گیرد.
بنتونیت:
بنتونیت نوعی خاک ریز دانه است که در چاه ارت به صورت دوغاب به عنوان یک ماده کم مقاومت که الکترود زمین در آن قرار می گیرد ،استفاده میشود که سوراخ های کنار میله زمین را پرمی کن تا مقاومت اش پائین بیاید .بنتونیت به دلیل داشتن خواصیت تیکسو ترو پیک پس از مدتی راکد ماندن به ژل تبدیل می شود و دیگر شسته نخواهد شد. بنتونیت به دلیل داشتن مقاومت الکتریکی پائین در شرایط معمولی خشک نمی شود.
کاهنده:
کابرد این پودر در کاهش مقاومت التکریکی زمین جلوگیری از خوردگی صفحه مسی واتصال ارتینگ بوده که انتقال جریان را به خوبی انجام داده و باعث افزایش مراحل تخلیه جریان الکتریکی کل سیستم ارت می گردد که آری از هر گونه اسید عالی و باکتریها بدونه هوازی می باشد.
نکاتی درباره اجرای چاه ارت :
زاویه قوس سیم مسی که به صفحه مسی درون چاه ارت متصل می شود باید حد اکثر ۶۰درجه باشد برای استحکام بیشتر اتصالات چاه ارت باید جوشکاری کنیم.
سیم کشی چاه ارت بر روی زمین باید دارای روکش باشد ودرکانالها باید بدون روکش و مستقیم کشیده شود.
برطبق استانداردهای چاه ارت ,میزان مقاومت چاه ارت برای مکان و سایت های بزرگ و وسیع ۱۰اهم و برای مکان های کوچک کمتر از ۳ اهم باید باشد.
قیمت محصولات: